Podstawą funkcjonowania szkolnictwa wyższego jest Deklaracja Bolońska, która przyjęła system porównywalnych stopni i tytułów akademickich. Przyjęty system szkolnictwa wyższego zakłada wprowadzenie trzech cykli kształcenia wyższego, z których każdy kończą prace dyplomowe. W ten sposób powstaje jednolity i kompletny system.
Dla większości państw europejskich przyjęcie systemu bolońskiego miało na celu podniesienie prestiżu poszczególnych uczelni europejskich w porównaniu z uczelniami amerykańskimi. Jednolity system miał stanowić podstawy do zintegrowania systemu szkół wyższych w ramach Unii Europejskiej. Prace dyplomowe i ich obrona mają w przyszłości dawać przepustkę do uzyskania uznawalnych wzajemnie dyplomów.
Studia pierwszego stopnia trwają co najmniej 3 lata i kończą się w naszym kraju tytułem licencjata lub inżyniera. Studia drugiego stopnia trwają 2 lata i kończą się tytułem magistra lub magistra inżyniera. Studia trzeciego stopnia trwają kolejne 4 lata i ich uwieńczeniem jest uzyskanie stopnia naukowego doktora. Każdy stopień edukacji zamykają prace dyplomowe, których obrona jest przepustka do uzyskania konkretnego tytułu lub stopnia.
Warto wiedzieć, że w ramach przyjętego systemu szkolnictwa wyższego istnieje wybrana grupa kierunków, na których edukacja odbywa się jedynie w ramach studiów magisterskich. Generalnie dotyczy to studiów obejmujących medycynę, sztukę i prawo. Ze względu na charakter zawodów uzyskiwanych poprzez obronę prac dyplomowych, w tych przypadkach zrezygnowano z podziału na pierwszy i drugi stopień.